Baby’s leren bewegen door te rollen, grijpen, kruipen en spelen op de grond. Al die bewegingen zijn belangrijk om spieren, coördinatie en balans op te bouwen. Maar wat gebeurt er als een baby veel tijd doorbrengt voor een scherm, zoals een telefoon, tablet of tv?
Kinderfysiotherapeut Steffie Schoenmakers legt uit wat de gevolgen kunnen zijn van (te veel) schermtijd.
Minder beweging, minder oefening
“Een scherm kijken betekent vaak stilzitten of -liggen in dezelfde houding,” vertelt ze. “Daardoor oefenen baby’s minder met bewegen en kan het bereiken van mijlpalen, zoals omrollen, zelfstandig zitten of kruipen, vertragen.” Wanneer een baby veel tijd doorbrengt voor een scherm, gaat kostbare oefentijd verloren. Beweging is namelijk niet iets wat vanzelf komt; baby’s leren door te proberen, vallen en weer opnieuw beginnen. Elke minuut dat ze in dezelfde houding liggen of zitten, is een minuut minder waarin ze hun lichaam leren gebruiken. Dat kan er uiteindelijk toe leiden dat bepaalde motorische mijlpalen later bereikt worden.
Grote motoriek blijft achter
Volgens haar is variatie in beweging cruciaal. “Voor de motorische ontwikkeling is spelen op de grond onmisbaar. Als schermen de speeltijd vervangen, hebben baby’s veel minder kans om hun grove motoriek, zoals rollen, kruipen, klimmen, goed te oefenen.” Grove motoriek is de basis voor bijna alle bewegingen die een kind later maakt: rennen, fietsen, springen of zelfs gewoon goed rechtop zitten aan tafel. Door te experimenteren met verschillende houdingen en bewegingen, versterken baby’s hun spieren en ontwikkelen ze balans. Wanneer schermen deze speeltijd verdringen, missen baby’s een belangrijk stuk van die natuurlijke ontwikkeling.
Fijne motoriek krijgt weinig kans
Niet alleen de grote bewegingen lijden eronder. “Baby’s ontwikkelen hun hand-oogcoördinatie vooral door dingen vast te pakken, te voelen en ermee te spelen,” legt Schoenmakers uit. Juist door met verschillende materialen te spelen – denk aan blokken, rammelaars of zachte knuffels – leren baby’s hoe hard ze moeten knijpen, hoe ze iets kunnen vasthouden of doorgeven, en hoe voorwerpen aanvoelen. “Een scherm biedt die mogelijkheid niet, waardoor ook de fijne motoriek minder geoefend wordt.”
Indirecte effecten
Schermtijd kan ook indirecte gevolgen hebben. “We zien dat veel schermtijd de slaapkwaliteit en aandacht kan beïnvloeden. En goede slaap en focus zijn juist heel belangrijk voor de motorische ontwikkeling van een baby,” zegt Schoenmakers. Baby’s die vlak voor het slapen veel naar een scherm kijken, kunnen onrustiger slapen door de prikkels van bewegend beeld en geluid. Slechtere slaap betekent minder energie om overdag te bewegen en te leren. Bovendien kan een kind dat gewend is om rustig te worden met een scherm, later sneller afgeleid zijn en moeite hebben met concentreren op spel en beweging. Dat heeft niet alleen invloed op de motoriek, maar ook op de algemene ontwikkeling.
Vermijd schermtijd bij baby’s jonger dan 2 jaar zoveel mogelijk “In deze levensfase leren kinderen vooral door te bewegen en te ontdekken. Alles wat hen stil laat zitten, remt die ontwikkeling. Schermen voegen in deze periode niets toe aan wat een baby nodig heeft.”
Zorg voor voldoende vrij bewegen op de grond Dat kan heel eenvoudig door je baby regelmatig op een kleed te leggen voor tummy time, of door speelgoed neer te leggen dat uitdaagt tot reiken en grijpen. Rollen, kruipen en tijgeren zorgen niet alleen voor spierkracht, maar ook voor een betere balans en coördinatie. “Hoe meer een baby de kans krijgt om vrij te bewegen, hoe sterker de basis voor later,” aldus Schoenmakers.
Gebruik schermen alleen bewust, kort en samen Als ouders toch een scherm willen inzetten, bijvoorbeeld om een liedje te zingen of een kort filmpje samen te bekijken, adviseert ze om dit echt heel beperkt te houden. “Het gaat dan niet om het kijken zelf, maar om het samen beleven. Dat maakt het verschil.” Een paar minuten kan geen kwaad, zolang dit niet de dagelijkse speeltijd vervangt.
Geef de voorkeur aan écht spel boven passief kijken Door speelgoed met verschillende vormen, structuren en kleuren aan te bieden, krijgt een baby de kans om zijn fijne motoriek en hand-oogcoördinatie te ontwikkelen. Ook dagelijkse activiteiten bieden volop kansen: een baby die op een kleed ligt terwijl jij in de keuken bezig bent, krijgt veel meer prikkels en oefening dan voor een scherm.
Let op een gezond ritme Schermtijd kan het slaap-waakritme verstoren. Zorg voor voldoende rustmomenten en een prikkelarme overgang naar bed. “Goede slaap en een duidelijke dagstructuur zijn minstens zo belangrijk voor de ontwikkeling als bewegen,” benadrukt ze.
Telefoon, tablet of tv: maakt dat nog uit?
Niet elk scherm is hetzelfde, legt de kinderfysiotherapeut uit. “Een telefoon is eigenlijk het meest belastend. Het scherm is klein, kinderen kijken er van heel dichtbij naar en vaak met een kromme nek. Dat zie je vooral terug bij oudere kinderen, maar het is voor baby’s zeker ook ongunstig. Een tablet lijkt iets beter, omdat het scherm groter is, maar toch blijven de bewegingen die een baby ermee maakt heel beperkt en het vervangt het echte spelen niet. De televisie is in dit rijtje het minst belastend, simpelweg omdat een baby wat vrijer kan liggen of zitten en niet zo dichtbij hoeft te kijken. Maar ook dan geldt: het is geen alternatief voor actief bewegen en spelen.”
Kortom: schermen zijn verleidelijk, maar voor een gezonde ontwikkeling hebben baby’s vooral één ding nodig: ruimte om vrij te bewegen en te spelen. Zoals Schoenmakers het mooi samenvat: “Een baby leert met zijn lijf, niet met zijn ogen op een scherm.”
Wil jij graag jouw verhaal over je bevalling, baby, vruchtbaarheidstraject of iets anders delen op BabyBytes? Dat kan via dit formulier. Wie weet staat jouw verhaal binnenkort (anoniem) op de site!
Demi Schoenmakers is moeder en online redacteur voor onder andere BabyBytes, Libelle en Women's Health. Met een scherp oog en een luisterend oor zoekt ze naar verhalen die de lezer prikkelen. Of het nu gaat om gezondheid, lifestyle of opvoeding; ze probeert haar artikelen op een toegankelijke en boeiende manier over te brengen.
Reageer op dit artikel
reacties (0)