Selamat Jalan Indisch kind

Oma.. ze is er niet meer. Wat heeft zij veel gezien in haar leven. 99 jaar 

Ze had er eigenlijk een boek over kunnen schrijven maar zoveel praatte ze niet. 

Het klinkt hard, maar toen ik hoorde dat ze overleden was , was ik niet direct emotioneel. Ze was erg oud en oude mensen gaan een keer dood zo denkt mijn autistisch brein. Maar toen ik op haar afscheid de liedjes hoorde die ze geselecteerd had, hield ik het niet droog. Het was bijna mijn playlist...Chopin's Noturne in Sharp C...Moonlight Sonata..the second Walz..Had ik oma toch maar beter gekend...had ze zich maar beter leren kennen. Zoals mensen mij regelmatig beschrijven, zo werd zij beschreven. Waarschijnlijk leken we toch op elkaar...was haar 'niet praten' een soort coping meganism. 

Ze is geboren in Nederlands Indië in een aristocratische familie. Als klein meisje van 5 verloor ze haar moeder. Moeder werd 'vervangen' door een vrouw die haar en haar broers en zusje niet om het huis wilde; oma ging naar een kostschool. Toen oma wat ouder was ontmoette ze mijn opa; een soldaat uit een arbeidersgezin in Nederland. Ze is op de boot gestapt en zonder precies te weten hoe en wat (appen kon natuurlijk niet 'jongens ik kom eraan' of vanuit mijn opa ' mam, pap ik heb een meisje ontmoet , ze komt jullie kant op') is ze richting Utrecht gegaan.  Deze dingen heeft mijn vader verteld.  Daar kwam ze in een kleine tussenwoning te wonen...echt klein want tussen de muur van de woonkamer en de trap konden bijna geen twee mensen elkaar passeren. (ze hebben daar nog jaren gewoond na mijn geboorte) Ze moest ook aan de bak. Afwassen? Koken? De was? Oma had het nog nooit gedaan. Het werd voor haar gedaan. Oma had personeel thuis in Indië. Maar ze klaagde niet. Voor zover ik weet heeft oma nooit geklaagd, ik heb het nooit gehoord in elk geval. Zelfs toen ze in haar rolstoel , met een luier aan, vanuit een tuitbeker te drinken kreeg , had ze altijd een glimlach op haar gezicht. 

Sja oma...ze had een boek kunnen schrijven..waarom praatte je nooit oma? Ik had alles zo graag gehoord. Hoe het precies was in Nederlands Indië...je 'slechte stiefmoeder'. Je broertje die als krijgsgevangene is gestorven bij het maken van de spoorlijn in Birma (daar zijn genoeg filims over gemaakt 'the railway man' heeft mij het meest aangegrepen) DE SPOORLIJN IN BIRMA oma! Dat is voor mij als kind van deze eeuw niet voor te stellen dat zoiets echt heeft plaatsgevonden en door jou had ik er een directe link mee. Je broertje oma.. Die ene kleine, op de schoot van je moeder , op die oude foto. Je zussen en andere broer die zich over de wereld verspreid hebben. Je zag ze niet vaak meer.. ze stierven één voor één en jij bleef over.. 

Ze heeft opa lang aan haar zijde gehad, die is in 2011 overleden. Maar dat is dan toch alweer 12 jaar terug. Opa was ook geen makkelijke man..heel controlerend. Met ook zijn eigen geschiedenis waar hij van alles met zich meedroeg. Hij zat in het verzet en heeft onderduikers verborgen met zijn gezin. Die zaten onder een luik. onder een kleed,  in de voorkamer ...daar heb ik als kind regelmatig op gestaan, het piepte een beetje als je op en neer sprong. Maar een buurman verderop in de straat verraade opa en hij werd naar het concentratiekamp gestuurd. Mijn opa praatte ook niet veel. Zijn bevrijding klinkt bijna verzonnen...genoeg voor een filim. Want ja, hij is ontsnapt. Zijn kameraden uit het verzet hebben hem met een list eruit gekregen. 

Wat een verhalen..die twee mensjes. 

Nu zijn ze er beide niet meer..ik heb geen opa's en oma's meer. Ik kom graag bij oude mensen...luisteren naar hun verhalen. Die link met het verleden. Jammer dat mijn eigen opa en oma zo zwijgzaam waren. Lief, altijd blij als we kwamen, maar over hun verleden....daar werd niet over gesproken. Mijn opa wees hooguit af en toe naar de speldjes op zijn pak die verwezen naar zijn taak in de oorlog. Maar zij waren ook al zo oud toen ik klein was. Als kind van zeg 8 jaar, heb je geen idee, het zal wel... 

Mijn tante las gister het gedicht voor 'selamat Jalan Indisch kind'  (goede reis)  dat gaat over een generatie die nu langzaam verdwijnt. Over indische mensen die de reis naar Holland hebben gemaakt. Misschien was er ook wel iets van schaamte...Nederland was natuurlijk de overheerser daar.. Dat oma er daarom niet over praatte. Ik weet het niet. Zij had weinig te maken met het hele conflict. 

Dank oma, voor alles wat je gegeven hebt. Liefde, vorlijkheid , dankbaarheid, zorgzaamheid, dienstbaarheid én een toch wel hele bijzondere bloedlijn.  Jammer dat ik je niet beter kende oma...Selamat Jalan Indisch kind..