Hechting van ouder en kind - stukje theorie

Na het horen van de zoveelste opmerking over dat je je baby moet laten huilen omdat dat goed zou zijn. HIer even een blogje waarom dat NIET MOET. Natuurlijk ben ik ietsje beter geinformeerd door mijn studie, maar onderstaande tekst is deels van wikipedia, gewoon toegankelijk voor iedereen. Laat je alsjeblieft niet van de wijs brengen door moeder, (slechte) kraamhulp, (nog slechtere) CB-arts, schoonmoeders of goedbedoelende vriendinnen. Volg je je gevoel, dan vertelt het gevoel van elke moeder (en vader) dat het laten huilen van je baby onnatuurlijk is en troost de beste optie.

Tenenkrommend vind ik altijd de opmerkingen van mensen om mij heen, maar zeer zeker ook hier op babybytes die over het laten huilen van een babietje gaan. Ik ben daar heel erg fel in en kan me ook zo slecht voorstellen dat je als liefhebbende ouder je baby zomaar laat huilen omdat je: A. bang bent dat het verwent raakt (waar heeft ooit iemand die wijsheid vandaan gehaald?! Er is nul bewijs voor! En veel bewijs tegen) of B. denkt dat dat opvoeden is (zucht..) of C. (de ergste) denkt dat het gezond is voor de ontwikkeling van de longen.

Hieronder de tekst van wikipedia:

Bowlby formuleerde in de jaren 40 en 50 van de 20ste eeuw zijn hechtingstheorie
op basis van studies naar jeugddelinquenten en zijn werk op een school

voor sociaal-emotioneel onaangepaste kinderen. Zijn vooronderstelling is

dat kinderen genetisch 'geprogrammeerd' zijn om zorg te verkrijgen in

de periode van kinderlijke hulpeloosheid. Dit doen zij door bijvoorbeeld

te huilen of nabijheid van vaste verzorgers te zoeken. Hij concludeerde

dat een langdurig afwezige band tussen moeder en kind in de eerste drie

levensjaren leidt tot een onomkeerbaar negatief effect op de

geestelijke gezondheid van het kind.

Na hevige kritiek van onder andere Jan Hendrik van den Berg

- de onderzochte kinderen waren niet alleen gescheiden van hun moeders,

maar er speelden vele andere factoren een rol – gebruikte Bowlby ook

observaties en overwegingen uit de cognitieve ontwikkelingstheorie,

regelsysteemtheorie en vooral de ethologie (onder andere het werk van NIko Tinbergen).

Zijn hoofdconclusie blijft wel staan. Later toonden diverse

onderzoekers aan dat een kind niet per se aan de moeder gehecht hoeft te

geraken; ook andere opvoeders kunnen een veilige hechtingsrelatie tot

stand brengen. 

Bowlby's hechtingstheorie heeft geleerd dat het verstandig is om

huilende baby's niet te laten huilen, maar te troosten. Door te huilen

laten ze immers merken dat ze behoefte hebben aan de nabijheid van hun

verzorgers. Ook verklaart de theorie dat mishandelde kinderen toch

loyaal aan hun ouders blijven. Ze zijn namelijk wel aan hen gehecht,

hoewel doorgaans niet veilig gehecht.

ONVEILIGE HECHTING

Naarmate het kind ouder wordt, is het moeilijker om veilige hechting

te bewerkstelligen. Vaak wordt het tiende levensjaar als kritiek jaar

genoemd. Het niet-veilig gehecht zijn leidt tot verschillende problemen

in het latere leven van kinderen, zoals leerproblemen, een laag gevoel

van eigenwaarde en moeite met het aangaan van relaties. Veilige hechting wordt bevorderd door:

• een sensitieve houding van de opvoeder voor de signalen van het kind (kindvolgend handelen en inleven in het kind)
• respect voor de autonomie van het kind
• het ondersteunen en structureren bij het leren van het kind

[Sensitief = dus niet laten huilen, want daarmee leef je je niet in op het kind en handel je niet kindvolgend, maar puur vanuit eigenbelang.]

Hechtingstypen

 A. Vermijdend gehechte kinderen (ongeveer 20%)

Deze

kinderen exploreren heel veel. Bij vertrek of terugkomst van de moeder

reageren ze nauwelijks en gaan door met hun spel, wat van matige

kwaliteit, oppervlakkig en vluchtig is. Ze negeren of vermijden de

moeder. Deze kinderen worden vaak door hun omgeving als zeer (prematuur)

zelfstandig gezien. Complimenten zoals “Kijk, wat kan hij toch goed

zelf spelen”, worden dan ook wel gegeven. Ondanks de uiterlijke

onbewogenheid van deze kinderen blijkt de situatie voor hen ook

stressvol te zijn. Dit is te zien aan de fysiologische effecten zoals

een verhoogd cortisol-gehalte. De interactiegeschiedenis van deze

kinderen is er een van afwijzing en het genegeerd worden door de ouder.

Ouders van deze kinderen zijn consequent insensitief, vaak afwijzend,

hebben een afkeer voor fysiek contact, zijn zakelijk en snel geïrriteerd

door huilen of ander weigerachtig gedrag van kind. De strategie van het

kind is dat hij geen beroep meer doet op moeder uit angst voor

afwijzing. Het kind heeft zijn gehechtheidsgedrag geminimaliseerd.

 B. Veilig gehechte kinderen (ongeveer 60 tot 70%)

Deze

kinderen vertonen een evenwichtige balans tussen exploratie en

hechtingsgedrag. Ze exploreren gemakkelijk bij aanwezigheid van de ouder

en kunnen angstig reageren bij afwezigheid. Bij terugkomst van de ouder

zoekt het kind toenadering, is het weer snel op zijn gemak en hervat

hij vanuit zijn veilige basis zijn exploratiegedrag. Ouders van deze

kinderen zijn sensitief, coöperatief en toegankelijk. De

interactiegeschiedenis is er een van affectieve afstemming van en met de

ouder, “feeling felt”.

 C. Afwerend gehechte kinderen (ongeveer 10%)

Deze

kinderen vertonen veel hechtingsgedrag, en weinig exploratie. Ze

proberen constant nabij de ouder te zijn en reageren heftig op

afwezigheid van de ouder. In de periode dat ze alleen zijn zullen deze

kinderen amper spelen of hun omgeving onderzoeken. Deze kinderen

vertonen tweezijdig ambivalent gedrag. Aan de ene kant klampen ze zich

vast aan hun moeder. Maar aan de andere kant tonen ze hun woede en

teleurstelling over het feit dat hun moeder is weggegaan door ook

afwerend te reageren. De strategie die deze kinderen ontwikkeld hebben

is het maximaliseren van gehechtheidsgedrag, waarbij de boosheid de

functie als straf voor de ouder heeft. De interactiegeschiedenis van

deze kinderen is er een waarin de ouders inconsequent sensitief, soms

grillig en onvoorspelbaar reageren en vaak onbereikbaar zijn op cruciale

momenten.

 D. Gedesorganiseerd gehecht (ongeveer 15%)

Het

lijkt alsof deze kinderen tegenstrijdige verwachtingen hebben over de

beschikbaarheid van de opvoeder of bang zijn voor de opvoeder. Zij laten

bijvoorbeeld tegenstrijdige gedragingen en emoties zien (bijvoorbeeld

eerst huilen, maar opeens beginnen te lachen). Ook kan het zijn dat ze

zich abnormaal bewegen; plotseling stilstaan waarbij het lijkt dat ze

zich niet meer kunnen bewegen (bevriezen of verstarren). Soms lijken zij

in de war als de ouder terugkomt en toenadering zoekt; zij slaan de

handen voor de ogen, of wiegen heen en weer, of wenden het hoofd af

terwijl zij naar de ouder lopen of kruipen. Het lijkt alsof de komst van

de ouder de stress bij het kind eerder verhoogt dan verlaagt. De

interactiegeschiedenis van deze kinderen is zeer onvoorspelbaar en

incoherent geweest, denk hierbij aan traumatische ervaringen, zoals

mishandeling of aan onverwerkte trauma’s bij de ouder zelf. In de

interactie tussen ouder en kind kan een onverwerkt trauma bij de ouder

ervoor zorgen dat deze soms wegvalt “dissociatief”, of dat de ouder het

kind ineens laat schrikken.

Ontwikkelingsstoornis?!

De

hechtingstypen zijn geen van allen ontwikkelingsstoornissen, het zijn

de ideale aanpassingen van het kind aan zijn omgeving. Wel markeren ze

het begin van een ontwikkelingspad waarbij B een protectieve factor is

en A,C en D risicofactoren zijn. Wanneer er zich later in het leven

pathologie ontwikkelt is deze verschillend voor de verschillende

hechtingstypen. De typen A, C en D belemmeren een optimale werking van

het exploratiesysteem van het kind. De gedesorganiseerde (D) groep loopt

het meeste risico. Denk hierbij aan externaliserende problemen,

een slechte aanpassing op school of dissociatieve stoornissen. De

mogelijke problemen bij de vermijdende (A) groep zijn gebrek aan

empathie, boosheid en agressie. De problemen bij de afwerende groep (C)

daarentegen zijn angst, onzekerheid en passiviteit.

Zo, dat is eruit. Een ieder die het hier niet mee eens is, daag ik uit om met bewijzen te komen die het tegenovergestelde zeggen (en dan niet: heb mijn kind laten huilen en hij is ok, want je kind heeft dan ofwel mazzel ofwel de problemen komen pas later tot uiting - wat meestal zo is).

p.s. binnenkort weer een gewone update :-)